KŁAMSTWO i jego badanie
Emocje które towarzyszą kłamaniu.
Zobacz też:
SZKOLENIA
USŁUGI EKSPERCKIE
WSPARCIE METODYCZNE
KONSULTACJE
z tej dziedziny
Każde działanie człowieka w relacji interpersonalnej powoduje określone reakcje, w tym także emocjonalne, po obu stronach relacji. Każde działanie w takiej relacji jest także nastawione na wywołanie określonych emocji, choć najczęściej nieświadomie. Niemniej w większości przypadków rozmówcy uwzględniają emocje zarówno własne jak i adwersarza. Nie zawsze mają świadomość procesu ale to nie zmienia faktu jego powodowania. Przykładem może być dobór słów taki by powiedzieć komuś złą informację w sposób minimalizujący wywołaną nią przykrość (katalog możliwych manipulacji w tym zakresie jest przeogromny).
Kłamstwo także wywołuje reakcje emocjonalne po obu stronach – kłamiącego i okłamywanego. Kłamca z reguły obserwuje reakcję zwrotną okłamywanego na przekazywane kłamstwo i w zależności od oceny skuteczności kłamstwa modyfikuje zarówno jego treść jak i sposób przekazywania.
Ale samemu kłamcy też towarzyszą liczne emocje związane z kłamaniem.
Zaliczyć do nich można przede wszystkim:
Strach przed przyłapaniem na kłamstwie – zazwyczaj jest większy:
• gdy okłamywany ma reputację osoby, którą trudno wprowadzić w błąd,
• okłamywany staje się podejrzliwy,
• kłamca ma małe doświadczenie i nie ma sukcesów w okłamywaniu,
• kłamca jest szczególnie podatny na strach przed przyłapaniem na kłamstwie,
• stawki są bardzo wysokie (im wyższa kara za przyłapanie na kłamstwie lub oszustwie),
• występuje kara za kłamanie,
• możliwa jest nagroda za kłamanie zakończone sukcesem,
• grozi ciężka kara za przyłapanie na kłamaniu lub za to czego kłamstwo dotyczy, więc kłamca nie jest skłonny przyznać się do winy, okłamywany nie odnosi żadnych korzyści z kłamstwa.
Radość oszukiwania – może być powodem satysfakcji (dowartościowania się) z dobrze przeprowadzonego kłamstwa i zachętą do dalszego oszukiwania lub kłamania, np. w następujących sytuacjach:
• Okłamywany stanowi dla kłamcy wyzwanie, mając reputację osoby, którą trudno zwieść.
• Kłamstwo jest wyzwaniem dla okłamującego, ze względu na to, co musi być ukryte lub sfałszowane czy też zaplanowane.
• Inne osoby obserwują albo wiedzą o kłamstwie i podziwiają zręczny wyczyn kłamcy.
Poczucie winy z powodu kłamania lub oszukiwania – jest zazwyczaj tym większe im większym szacunkiem darzy kłamca oszukiwanego, im większym zaufaniem darzy oszukiwany kłamcę i im dłużej ją zna.
W kontekście emocji związanych z okłamywaniem innych wymienia się także strach przed uznaniem za kłamcę występujący najczęściej u osoby szczerej która jednak obawia się, że mimo swojej szczerej wypowiedzi może być uznana za kłamcę i oszusta. Często strach taki popycha osobę szczerą do kłamstwa.
Warto też wiedzieć, że jeśli ktoś za szybko wzbudza i przygasza pewne emocje (np. przeplatając gniew ze śmiechem) może to wskazywać na intencjonalne fałszowanie emocji.